A
admin
Guest
19 Ocak 2023 Almanya Federal Meclisi’nde öğle saatleri, kürsüde Dışişleri Bakanı Annalena Baerbock konuşuyor:
“niçin bu biçimde harekete geçmedik? Bunu engelleyen mağdurların kökeni miydi?”
Almanya Dışişleri Bakanı’nın özeleştiri de içeren bu kelamlarını meclisin izleyici kısmında takip eden Ezidi kökenli hak savunucusu Nizam Tekkal, yıllardır bugün için çabaladıklarını söylüyor. Tekkal’a bakılırsa Ezidi toplumu için soykırımın kabul edildiği gün bir hatırlama günü. “Acının, lakin bununla birlikte bir daha nefes almaya başlayabilmenin günü, gerçekten tasarıyla birlikte hataların cezasız kalmayacağı sinyali verildi” diyor. Tekkal, kararla işlenen insanlık cürümlerine karşı sessiz kalınmayacağı taahhüdünün de verildiği görüşünde. “Bugün acıların görünür kılındığı ve yaraların güzelleşmeye başlayacağını umduğumuz gün. Annem, babam ve kardeşlerimle, soykırımı yaşayanlarla ve Ezidilerin temsilcileriyle bu tarihi ana şahit olabildiğim için müteşekkirim” diye de ekliyor.
Tekkal’ın da hazırlanmasında dayanak olduğu, IŞİD’in Ezidilere yönelik katliamını soykırım olarak tanıyan karar geçen Perşembe günü Alman meclisindeki tüm partilerin onayı ile kabul edildi. Koalisyon ortakları Toplumsal Demokratlar (SPD), Yeşiller ve Hür Demokrat Parti (FDP) ile ana muhalefetteki Hristiyan Birlik partilerinin (CDU ve CSU) ortak tasarısı olan evrak, işlenen insanlık cürümlerinin Almanya ve global çapta hukuksal takibini güçlendirme tarafında atılmış bir adım olmakla bir arada siyasi de bir karar. Zira Alman meclisini Ezidiler için daha hayli sorumluluk üstlenmekle yükümlü kılıyor.
Soykırımın mülteci yaptığı 300 bin Ezidi hala Irak ve Suriye’de kamplarda yaşıyorFotoğraf: Antonio Pampliega/dpa/picture alliance
Partiler üstü tanındı
Karar, “Almanya Federal Meclisi, kelamda İslam Devleti’nin (IŞİD) Irak ve Suriye’de Ezidilere karşı işlediği hataların kurbanları önünde eğiliyor” sözüyle başlıyor. IŞİD’in 2014’te Ezidiler, Hristiyanlar ve öbür azınlıklara ve kendilerine direnen Müslümanlara yönelik katliamlarına işaret eden karar, işlenen hataların Birleşmiş Milletler’in Soykırım Kabahatinin Önlemesi ve Cezalandırılması Hakkındaki Sözleşme’de tanımladığı üzere soykırım olarak kabul edildiğini vurguluyor. IŞİD’in bayan ve kız çocuklarına yönelik şuurlu uyguladığı cinsel şiddeti “savaş silahı” olarak niteleyen karar, bayanların yaşananlarla başa çıkma uğraşlarının bedelli olduğunun altını çiziyor. Kararda, Ezidilerin yaşadığı travmalarla uğraş emelli yürütülen projeler ve bunlar için istekli çalışanlar da takdir ediliyor.
Kararda Alman hükümetinden Ezidiler için yürütülecek siyasi, akademik, toplumsal, toplumsal ve türel çalışmalar başta olmak üzere yapılması gerekenler için kaynak da talep ediliyor. Örneğin soykırım ile hesaplaşma süreci için siyasi ve tüzel altyapının güçlendirilmesi, hatalılardan hesap sorma uğraşlarının genişletilmesi ve bu emelle Avrupa Birliği’nin Yargı İşbirliği Ajansı (EUROJUST) ile iştirakin artırılması ya da hatalıların mahkeme önüne çıkartılmasına takviye verilmesi üzere.
Irak hükümetinin hatalıların Memleketler arası Ceza Mahkemesi’nde yargılanmasının önünü açacak Roma Tüzüğü’nü onaylaması ve soykırım kabahatinin Irak Ceza Kanunu’na alınması için teşebbüste bulunulması da kararda öngörülüyor. Bağdat hükümeti ile Kürt bölgesel idaresi içinde 2020’de imzalanan ve Sincar’ın (Şengal) güvenlik ve idari durumuna ait mutabakata Ezidi halkının dahil edilmesi de talep ediliyor. 2021’de bir daha Irak meclisinde geçen düzenleme uyarınca IŞİD kurbanı Ezidi bayanlara tazminat ödenmesi de lisana getirilen talepler içinde.
Dr. İrfan OrtaçFotoğraf: Privat
Ezidi toplumu için bilhassa 4 husus epeyce önemliydi
Almanya Ezidiler Merkez Kurulu Lider Vekili Dr. İrfan Ortaç, 20 talebin yer aldığı tasarıda kendileri için bilhassa dört hususun büyük kıymet arzettiğini vurguladı. DW Türkçe’ye konuşan Ortaç, “Mülteciye dönüşen 300 binden çok Ezidi’nin topraklarına dönebilmesi, ikinci olarak yasa dışı milislerin Ezidilerin bölgesini terketmesi ile barışın tesisi, üç Almanya’da bir Ezidi dokümantasyon merkezi kurulması ve yaşanan insanlık kabahatlerinin ve dokümanların kayıt altına alınması, son olarak da Almanya’da bir üniversitede Ezidilerin tarihini, lisanını, toplumsal yapısı ve dinini araştıran akademik çalışmalar yürütecek bir kürsünün açılması ki bunların kabulü bizi epey mutlu etti” dedi.
Max Lucks Fotoğraf: Revierfoto/dpa/picture alliance
Tasarıda Türkiye’yi de ilgilendiren bir husus de bulunuyor. İran ve Türkiye üzere ülkelerin Irak’ın egemenliğini ihlal eden askeri müdahalelerin yahut benzeri teşebbüslerin bölgede istikrarsızlık yarattığı ve Ezidilerin vatanlarına dönmesini zorlaştırdığı belirtiliyor. Alman hükümetinden, buna dair kaygıları ve Türkiye’nin askeri müdahalelerinin Irak’ın egemenliğini zedelediğini vurgulaması talep ediliyor. Tasarıda, hala Irak ve Suriye’de mülteci olan 300 bin civarında Ezidi’nin fazlaca berbat şartlarda, kısmen bez çadırlarda yaşadıkları hatırlatılıyor.
sonucun hazırlanmasında çalışanlardan Federal Meclis İnsan Hakları Komitesi Yeşiller üyesi Max Lucks, dünyada kendi toprakları haricindeki en büyük Ezidi diasporasının Almanya’da yaşadığını hatırlatarak soykırım tasarısının fazlacatan kabul edilmiş olması gerektiğini belirtti. DW Türkçe’ye verdiği demeçte Lucks, soykırımın kabulü ile kendilerini, hala devam eden Ezidi soykırımına karşı harekete geçmekle yükümlü kıldıklarını da söz etti. “Ezidilerin yaşadığı travma, hissettikleri inançta olmama duygusu ve dünyanın Ezidilerle ilgilenmediği tasası,,. Soykırımın tanınmasıyla bunlara bir çizgi çekmeyi de hedefledik” diye de ekledi.
Düzen Tekkal Fotoğraf: DW
Tartışmalı husus: IŞİD’lilerden olan çocuklar
Hak savunucusu Tekkal’a bakılırsa bu karar yalnızca bir birinci adım. Tekkal, “Ezidilerin yarısı diasporada, başkaları topraklarından koparılmış, kamplarda yaşıyor. Ezidiler jeopolitik çıkarlara materyal yapılıyor. Hala NATO üyesi Türkiye tarafınca bombalanıyorlar. Bu niçinle Ezidiler için bir inançlı bölge talep ediyoruz” diye vurguluyor. Tekkal, “Unutulmasın en büyük Ezidi diasporasının yaşadığı Almanya’dan binden çok kişi giderek IŞİD’e katıldı” diye de hatırlatıyor.
Tasarı hazırlanırken tartışma yaratan en kıymetli bahis ise Ezidi bayan ve kız çocuklarının köleleştirilmesi ve onlara yönelik cinsel şiddet daha sonrası doğan çocukların durumu oldu. Endogamik yapıya sahip Ezidi toplumu için bireyin dini cemaate kabulü her iki ebeveyninin de Ezidi olmasıyla mümkün. ötürüsıyla IŞİD’in şuurlu biçimde uyguladığı cinsel şiddet kararı doğan çocuklar Ezidi toplumunda Ezidi olarak kabul edilmiyor.
IŞİD şiddeti hayatış binden çok bayan ve çocuğun Almanya’ya getirilmesine ve rehabilite edilmesine yönelik projeler yürüten travma uzmanı Jan İlhan Kızılhan da Alman hükümetinden bu çocuklar ile annelerinin Almanya’ya kabulü için kota talep ediyor. Kızılhan, epd haber ajansına yaptığı açıklamada “Irak hükümeti ‘Bu çocuklar Müslüman, Ezidilerce yetiştirilemez’ diyor. Ezidi toplumu da onları istemiyor. Çocuklar korunmasız” diyor. Ezidi soykırımı tasarısında bu bahis yalnızca “Bu çocukların Ezidi toplumuna ahenginin desteklenmesi” ibaresiyle yer aldı.
Ne olmuştu?
2014’te 2 Ağustos’u 3’üne bağlayan gece IŞİD, Ezidiler’in yaşadığı Irak topraklarındaki Sincar (Şengal) bölgesinde sistematik bir yok etme operasyonu başlatmış, kestirimlere nazaran en az 5 bin Ezidiyi yok etmişti. Birçok bayan ve çocuk binlerce Ezidiyi de kaçıran IŞİD, erkek çocuklarını da kendine savaşçı ve intihar saldırganı olarak yetiştirmiş, bayan ve kız çocuklarını köleleştirmiş, cinsel şiddet uygulamış ve satmıştı. Hala en az 2 bin 700 Ezidi kayıp olarak geçiyor ve kimilerinin IŞİD mensuplarının elinde olduğu kestirim ediliyor.
IŞİD soykırımı öncesinde Sincar’da 500 bin civarında Ezidi yaşadığı varsayım ediliyor. Bunların yaklaşık 300 bini hala Irak ve Suriye topraklarında mülteci pozisyonunda. Kendi toprakları haricinde en çok Ezidi’nin yaşadığı Almanya’da ise Irak ve Türkiye’den gelmiş 150-200 bin civarında Ezidi yaşadığı belirtiliyor. Almanya, 2014’ten beri Ezidiler için Irak’ta yürütülen çalışmalara 3 milyar euro takviyede bulunurken IŞİD’dan kurtarılan bin 100’den çok bayan ve çocuk da Almanya’ya getirerek rehabilete edilmeleri tarafında desteklendi.
“niçin bu biçimde harekete geçmedik? Bunu engelleyen mağdurların kökeni miydi?”
Almanya Dışişleri Bakanı’nın özeleştiri de içeren bu kelamlarını meclisin izleyici kısmında takip eden Ezidi kökenli hak savunucusu Nizam Tekkal, yıllardır bugün için çabaladıklarını söylüyor. Tekkal’a bakılırsa Ezidi toplumu için soykırımın kabul edildiği gün bir hatırlama günü. “Acının, lakin bununla birlikte bir daha nefes almaya başlayabilmenin günü, gerçekten tasarıyla birlikte hataların cezasız kalmayacağı sinyali verildi” diyor. Tekkal, kararla işlenen insanlık cürümlerine karşı sessiz kalınmayacağı taahhüdünün de verildiği görüşünde. “Bugün acıların görünür kılındığı ve yaraların güzelleşmeye başlayacağını umduğumuz gün. Annem, babam ve kardeşlerimle, soykırımı yaşayanlarla ve Ezidilerin temsilcileriyle bu tarihi ana şahit olabildiğim için müteşekkirim” diye de ekliyor.
Tekkal’ın da hazırlanmasında dayanak olduğu, IŞİD’in Ezidilere yönelik katliamını soykırım olarak tanıyan karar geçen Perşembe günü Alman meclisindeki tüm partilerin onayı ile kabul edildi. Koalisyon ortakları Toplumsal Demokratlar (SPD), Yeşiller ve Hür Demokrat Parti (FDP) ile ana muhalefetteki Hristiyan Birlik partilerinin (CDU ve CSU) ortak tasarısı olan evrak, işlenen insanlık cürümlerinin Almanya ve global çapta hukuksal takibini güçlendirme tarafında atılmış bir adım olmakla bir arada siyasi de bir karar. Zira Alman meclisini Ezidiler için daha hayli sorumluluk üstlenmekle yükümlü kılıyor.
Soykırımın mülteci yaptığı 300 bin Ezidi hala Irak ve Suriye’de kamplarda yaşıyorFotoğraf: Antonio Pampliega/dpa/picture alliance
Partiler üstü tanındı
Karar, “Almanya Federal Meclisi, kelamda İslam Devleti’nin (IŞİD) Irak ve Suriye’de Ezidilere karşı işlediği hataların kurbanları önünde eğiliyor” sözüyle başlıyor. IŞİD’in 2014’te Ezidiler, Hristiyanlar ve öbür azınlıklara ve kendilerine direnen Müslümanlara yönelik katliamlarına işaret eden karar, işlenen hataların Birleşmiş Milletler’in Soykırım Kabahatinin Önlemesi ve Cezalandırılması Hakkındaki Sözleşme’de tanımladığı üzere soykırım olarak kabul edildiğini vurguluyor. IŞİD’in bayan ve kız çocuklarına yönelik şuurlu uyguladığı cinsel şiddeti “savaş silahı” olarak niteleyen karar, bayanların yaşananlarla başa çıkma uğraşlarının bedelli olduğunun altını çiziyor. Kararda, Ezidilerin yaşadığı travmalarla uğraş emelli yürütülen projeler ve bunlar için istekli çalışanlar da takdir ediliyor.
Kararda Alman hükümetinden Ezidiler için yürütülecek siyasi, akademik, toplumsal, toplumsal ve türel çalışmalar başta olmak üzere yapılması gerekenler için kaynak da talep ediliyor. Örneğin soykırım ile hesaplaşma süreci için siyasi ve tüzel altyapının güçlendirilmesi, hatalılardan hesap sorma uğraşlarının genişletilmesi ve bu emelle Avrupa Birliği’nin Yargı İşbirliği Ajansı (EUROJUST) ile iştirakin artırılması ya da hatalıların mahkeme önüne çıkartılmasına takviye verilmesi üzere.
Irak hükümetinin hatalıların Memleketler arası Ceza Mahkemesi’nde yargılanmasının önünü açacak Roma Tüzüğü’nü onaylaması ve soykırım kabahatinin Irak Ceza Kanunu’na alınması için teşebbüste bulunulması da kararda öngörülüyor. Bağdat hükümeti ile Kürt bölgesel idaresi içinde 2020’de imzalanan ve Sincar’ın (Şengal) güvenlik ve idari durumuna ait mutabakata Ezidi halkının dahil edilmesi de talep ediliyor. 2021’de bir daha Irak meclisinde geçen düzenleme uyarınca IŞİD kurbanı Ezidi bayanlara tazminat ödenmesi de lisana getirilen talepler içinde.
Dr. İrfan OrtaçFotoğraf: Privat
Ezidi toplumu için bilhassa 4 husus epeyce önemliydi
Almanya Ezidiler Merkez Kurulu Lider Vekili Dr. İrfan Ortaç, 20 talebin yer aldığı tasarıda kendileri için bilhassa dört hususun büyük kıymet arzettiğini vurguladı. DW Türkçe’ye konuşan Ortaç, “Mülteciye dönüşen 300 binden çok Ezidi’nin topraklarına dönebilmesi, ikinci olarak yasa dışı milislerin Ezidilerin bölgesini terketmesi ile barışın tesisi, üç Almanya’da bir Ezidi dokümantasyon merkezi kurulması ve yaşanan insanlık kabahatlerinin ve dokümanların kayıt altına alınması, son olarak da Almanya’da bir üniversitede Ezidilerin tarihini, lisanını, toplumsal yapısı ve dinini araştıran akademik çalışmalar yürütecek bir kürsünün açılması ki bunların kabulü bizi epey mutlu etti” dedi.
Max Lucks Fotoğraf: Revierfoto/dpa/picture alliance
Tasarıda Türkiye’yi de ilgilendiren bir husus de bulunuyor. İran ve Türkiye üzere ülkelerin Irak’ın egemenliğini ihlal eden askeri müdahalelerin yahut benzeri teşebbüslerin bölgede istikrarsızlık yarattığı ve Ezidilerin vatanlarına dönmesini zorlaştırdığı belirtiliyor. Alman hükümetinden, buna dair kaygıları ve Türkiye’nin askeri müdahalelerinin Irak’ın egemenliğini zedelediğini vurgulaması talep ediliyor. Tasarıda, hala Irak ve Suriye’de mülteci olan 300 bin civarında Ezidi’nin fazlaca berbat şartlarda, kısmen bez çadırlarda yaşadıkları hatırlatılıyor.
sonucun hazırlanmasında çalışanlardan Federal Meclis İnsan Hakları Komitesi Yeşiller üyesi Max Lucks, dünyada kendi toprakları haricindeki en büyük Ezidi diasporasının Almanya’da yaşadığını hatırlatarak soykırım tasarısının fazlacatan kabul edilmiş olması gerektiğini belirtti. DW Türkçe’ye verdiği demeçte Lucks, soykırımın kabulü ile kendilerini, hala devam eden Ezidi soykırımına karşı harekete geçmekle yükümlü kıldıklarını da söz etti. “Ezidilerin yaşadığı travma, hissettikleri inançta olmama duygusu ve dünyanın Ezidilerle ilgilenmediği tasası,,. Soykırımın tanınmasıyla bunlara bir çizgi çekmeyi de hedefledik” diye de ekledi.
Düzen Tekkal Fotoğraf: DW
Tartışmalı husus: IŞİD’lilerden olan çocuklar
Hak savunucusu Tekkal’a bakılırsa bu karar yalnızca bir birinci adım. Tekkal, “Ezidilerin yarısı diasporada, başkaları topraklarından koparılmış, kamplarda yaşıyor. Ezidiler jeopolitik çıkarlara materyal yapılıyor. Hala NATO üyesi Türkiye tarafınca bombalanıyorlar. Bu niçinle Ezidiler için bir inançlı bölge talep ediyoruz” diye vurguluyor. Tekkal, “Unutulmasın en büyük Ezidi diasporasının yaşadığı Almanya’dan binden çok kişi giderek IŞİD’e katıldı” diye de hatırlatıyor.
Tasarı hazırlanırken tartışma yaratan en kıymetli bahis ise Ezidi bayan ve kız çocuklarının köleleştirilmesi ve onlara yönelik cinsel şiddet daha sonrası doğan çocukların durumu oldu. Endogamik yapıya sahip Ezidi toplumu için bireyin dini cemaate kabulü her iki ebeveyninin de Ezidi olmasıyla mümkün. ötürüsıyla IŞİD’in şuurlu biçimde uyguladığı cinsel şiddet kararı doğan çocuklar Ezidi toplumunda Ezidi olarak kabul edilmiyor.
IŞİD şiddeti hayatış binden çok bayan ve çocuğun Almanya’ya getirilmesine ve rehabilite edilmesine yönelik projeler yürüten travma uzmanı Jan İlhan Kızılhan da Alman hükümetinden bu çocuklar ile annelerinin Almanya’ya kabulü için kota talep ediyor. Kızılhan, epd haber ajansına yaptığı açıklamada “Irak hükümeti ‘Bu çocuklar Müslüman, Ezidilerce yetiştirilemez’ diyor. Ezidi toplumu da onları istemiyor. Çocuklar korunmasız” diyor. Ezidi soykırımı tasarısında bu bahis yalnızca “Bu çocukların Ezidi toplumuna ahenginin desteklenmesi” ibaresiyle yer aldı.
Ne olmuştu?
2014’te 2 Ağustos’u 3’üne bağlayan gece IŞİD, Ezidiler’in yaşadığı Irak topraklarındaki Sincar (Şengal) bölgesinde sistematik bir yok etme operasyonu başlatmış, kestirimlere nazaran en az 5 bin Ezidiyi yok etmişti. Birçok bayan ve çocuk binlerce Ezidiyi de kaçıran IŞİD, erkek çocuklarını da kendine savaşçı ve intihar saldırganı olarak yetiştirmiş, bayan ve kız çocuklarını köleleştirmiş, cinsel şiddet uygulamış ve satmıştı. Hala en az 2 bin 700 Ezidi kayıp olarak geçiyor ve kimilerinin IŞİD mensuplarının elinde olduğu kestirim ediliyor.
IŞİD soykırımı öncesinde Sincar’da 500 bin civarında Ezidi yaşadığı varsayım ediliyor. Bunların yaklaşık 300 bini hala Irak ve Suriye topraklarında mülteci pozisyonunda. Kendi toprakları haricinde en çok Ezidi’nin yaşadığı Almanya’da ise Irak ve Türkiye’den gelmiş 150-200 bin civarında Ezidi yaşadığı belirtiliyor. Almanya, 2014’ten beri Ezidiler için Irak’ta yürütülen çalışmalara 3 milyar euro takviyede bulunurken IŞİD’dan kurtarılan bin 100’den çok bayan ve çocuk da Almanya’ya getirerek rehabilete edilmeleri tarafında desteklendi.